Bu makale “Oasis Foundation” Türkiye lokalizasyon projesi kapsamında çevirilmiştir. Makalenin orjinaline aşağıdaki bağlantı üzerinden ulaşılabilir: https://medium.com/oasis-protocol-project/the-billion-dollar-data-opportunity-that-pays-everyone-for-using-the-internet-16a51867d5bd
Bunlar sizin verileriniz, neden ödüllendirilmeyesiniz?
21. yüzyılda, çevrimiçi verileriniz petrolden daha değerlidir ve reklam şirketleri bunu yıllardır kullanıyor. Bir internet sitesinde her çevrimiçi olduğunuzda veya kabul et’i tıkladığınızda, verilerinize ulaşım izni vermiş olursunuz. Bu verileri, ‘Kişiselleştirilmiş’ reklamlarla sizi hedeflemek için toplanır, saklanır ve analiz edilir. Bazen bilginiz olmadan üçüncü şahıslara bile satılır! Yaklaşık 140 milyar dolara [1] ulaşan yıllık reklam geliri üreten verilerinize ne olacağını kontrol etme seçeneğiniz olması gerekmez mi? Verilerinizin büyük şirketlerin ceplerini doldurmak yerine, size de para kazanma şası sunması gerekmez mi?
İnternet Bedava Değil
World Wide Web’de gezinmenin hiçbir maliyeti olmadığını düşünebilirsiniz, ancak yanılıyorsunuz. İster dizüstü bilgisayarınızda ister telefonunuzdaki uygulamalar aracılığıyla her gün internete verdiğiniz tüm bilgileri düşünün:
· Sosyal medyaya verdiğiniz tüm kişisel bilgiler
· Akıllı saatiniz veya FitBit’iniz var mı? Tüm sağlık verileriniz analiz edilmeye ve kullanılmaya hazır olarak toplanır
· Her bir “satıcıyı” reddetmek için zahmetli bir şekilde gezinmekten daha kolay olması sebebiyle bir internet sitesinde çerezleri kabul ediyorsanız, yakalandınız!
Ve tüm bu “ücretsiz” veri toplama işlemi, biz izin verdiğimiz için gerçekleşir!
Veri ile İlgili Problem Nedir?
2010’daki Techonomy Konferansı’nda, o zamanki Google CEO’su Eric Schmidt şunları söyledi: “Artık iki günde bir, medeniyetin başlangıcından 2003’e kadar ürettiğimiz kadar bilgi üretiyoruz. Bu, beş eksabayt veri gibi bir şey.”
DOMO’nun, internetin dünya nüfusunun %59’una, 4,57 milyar kişiye ulaştığını tespit eden 2020 ‘Data Never Sleeps 8.0’[2] raporundan sadece on yıl sonra, 16Best.net’teki[3] bir makale, her bireyin 1.7MB veri ürettiğini keşfetti. 2020’de her saniye MB veri. Bu çok fazla veri demek! Aslında, 2019’da Dünya Ekonomik Forumu[4], 2020’de gözlemlenebilir evrendeki yıldızlardan 40 kat daha fazla bayt olabileceğini öngördü!
Ancak, verileri analiz etmek isteyen herhangi bir araştırmacının, üçüncü taraf firmalar aracılığıyla satılan kişisel verileri kullanırken karşılaştığı iki sorun vardır; gizlilik ve kalite. Mevcut merkezileştirilmiş pazar yerleri, veri sahibinin rızası veya bilgisi olmadan veri ticareti yapar ve bu nedenle sağlanan verilerin kalitesi genellikle zayıf ve yanlış olur. Ayrıcabu merkezi bilgisayar ve sunucular saldırılara açık olabilir.
Ancak veri kullanımının daha karanlık bir tarafı var. Seçim sonuçlarını etkilemek adına medyayı manipüle etmek için verilerin nasıl kullanıldığına dair raporlar mevcut. Ayrıca, güvenliğin ihlal edildiği ve verilerin karanlık ağda(darw web) satıldığı vakalar biliniyor.
Veriler değerlidir, ancak yanlızca onu kullanabilen şirketler için
2020’de yıllık reklam geliri yaklaşık 140 milyar dolara ulaştı. Pazarlama Dalışı [5] raporuna göre, pandemi sırasında bile dijital medya reklamcılığının her alanında her geçen yıl artış gerçekleşti.
En büyük büyüme %21 artışla 21,6 milyar dolarla dijital video sektörü olurken, sosyal medya reklam geliri %16 artışla 41,5 milyar dolara ulaştı ve tüm gelirlerin %30’unu oluşturdu.
Peki verilerinizden elde edilen tüm bu para nereye gitti? Büyük Teknoloji şirketlerinin kasasına geri bakalım, işte burada!
Apple İOS14 güncellemesi ne gibi anahtar yenilikler içeriyor?
En son Apple iOS 14 güncellemeleri, verilerin Apple cihazlarında nasıl saklandığı ve kullanıldığı konusunda büyük değişiklikler getirdi. Sadece çerezlerin saklanabileceği gün sayısını azaltmakla kalmadı, aynı zamanda gizlilik merkezli bir özellik uyguladı. Bu sayede, kullanıcılar verilerinin kullanılmasını “devre dışı bırakmak” zorunda kalmak yerine ziyade, veri takibine izin vermek için bilinçli olarak “kabul etmeleri” etmeleri gerekecek.
Bu güncellemeler, kullanıcılara hangi uygulamaların ve internet sitelerinin verilerini izleyebileceği konusunda kontrol sağladı. Ayrıca, reklam hedefleme ve kullanıcı izleme mekanizmasının %80’e kadar daha az etkili olmasını sağladı.
Ayrıca Google da gizlilik planlarında değişiklikler yapıyor. 2022’nin sonuna kadar Chrome tarayıcısının üçüncü taraf çerezlerini desteklemeyeceğini ve davranışsal hedeflemeyi durdurmayı düşünüldüğü açıklandı.
İnternet verileri için hareket zamanı
Cihazlarımızı kullanmayı aniden bırakıp “eski güzel” günlere dönmeyeceğiz, bu nedenle veriler ve kullanımı bizimle birlikte olacak. Ancak, dijital verilerinizin gizliliğinin ve sahipliğinin önümüzdeki on yılda yaygınlaşacak bir kavram olduğuna inanıyoruz.
Etkin kalabilmek ve bize her gün kullanmayı sevdiğimiz ücretsiz hizmetleri sunmaya devam edebilmek için reklam ağlarının bir yaşam çizgisine ihtiyacı var. Ancak, büyük Teknoloji şirketlerinin kullanıcılarının verilerini sömürerek haksız kazanç elde etmesi yerine, kullanıcıları verileri için adil bir şekilde ödüllendiren bir şirket olmalıdır.
Bu yeni hareket başladı ve devam ediyor.
Son yıllarda, aşağıdakiler de dahil olmak üzere birçok şirket, verileri için kullanıcılara ödeme yapmaya başladı:
Gener8
Şu anda henüz Beta modunda olan ve verilerinizi gizli tutmak isteyip istemediğinize karar vermenizi ve ödüllendirilip ödüllendirmeyeceğinizi seçebildiğiniz bu sistem, şu anda sizi günde maksimum 10 puanla ödüllendiriyor. İnternet sitesine göre: “Siz özel teklifler, teknoloji ürünleri, hediye kartları veya yardım bağışları için kullanana kadar puanlar hesabınızda birikecek.”
Brave Browser
Brave, gizliliğinizi önemseyen ve siz seçmediğiniz sürece reklamları kaldırarak daha hızlı gezinme olanağı sunan başka bir internet tarayıcısıdır. Gizliliğinizi tehlikeye atmayacak reklamları görüntülemeyi seçerseniz, çevrimiçi olarak harcanabilecek veya ay sonunda nakit olarak çekilebilecek Basic Attention Tokens ile ödüllendirilirsiniz.
Digi.me
Kullanıcıların kendi verilerini toplamasını ve bunları özel, güvenli, merkezi olmayan bir kütüphanede saklamasını kolaylaştıran bir teknoloji platformu. Uygulamalar ve şirketler daha sonra bu verileri bir tür ödül karşılığında kullanmayı talep edebilecekler.
UBDI
UBDI, Evrensel Temel Veri Geliri anlamına gelir. İnternet sitesine göre: “Şirketlerin pazar araştırması için ihtiyaç duyduğu verilerden anonim içgörüler paylaşarak insanların para kazanmalarına yardımcı oluyor. Üyelerden yalnızca toplu, anonimleştirilmiş bilgilerin kullanılmasını sağlamak için özel paylaşım teknolojisini kullanıyoruz.”
Daha adil bir internet kaçınılmazdır ve Oasis Ağı’ nın bu yeni hareketin bir parçası olduğuna inanıyoruz
Sizin de görebileceğiniz gibi, veri sahiplerine güç vermek için sürekli olarak çalışan bazı harika şirketler var. Hepsi şu anda mevcut olan teknolojiyi kullanarak doğru yönde ilerliyorlar.
Ancak, reklamlardan kaçınmak için gerçekten başka bir tarayıcı kullanmak istiyor musunuz?
Bu konu, hedefli reklamcılık(yeniden pazarlama) yoluyla gerçekten büyüyen küçük işletmeleri nasıl etkileyecek?
Gizlilik amacıyla hedefli reklamcılığı sınırlayarak, girişimcilerin hayat damarlarından birini mi kesiyoruz?
İyi haber şu ki, bu sorunu çözmenin farklı bir yolu var. Herkese yardımcı olabilecek bir çözüm; kullanıcı, işeletme sahibi ve reklam ağından oluşan tüm tarafların eşit olarak ödüllendirileceği bir sistem. Girdileri ve katılımları için tüm tarafları eşit olarak ödüllendirir. Brave ve Gener8’deki kullanıcı sayısındaki artış, kullanıcıların reklam gösterimleri için ödüllendirilmesinin, insanları reklam izleme konusunda teşvik ettiğini kanıtlar nitelikte.
Oasis Network
Veri tokenizasyonu ve gizliliği koruyan hesaplama Oasis Ağı‘ nda standart olarak mevcuttur’. Bu özellikler, aşağıdaki iki maddeyi mümkün kıldığı için önemlidir:
· Kullanıcılar, veri kaynaklarına bağlanma ve yükleme (uygulamanız, internet kullanımı, finans, fitness, sosyal alışkanlıklar ve konum verileriyle tek bir profil olarak varsayalım) ve verilerini ağ üzerinde token olarak satma olanağına sahiptir.
· Veri alıcıları, bu belirteçlerin kendileri için değerli olup olmadığını analiz edebilir, fiyatları belirleyebilir ve kullanmak için ödeme yapabilir. Ancak hepsinden iyisi, tüm bu operasyon kişisel olarak tanımlanabilir bilgilerin ifşa edilmesine gerek kalmadan gerçekleştirilebilir.
Bunun gibi bir kullanım senaryoları oluşturmak, kullanıcıların doğru veri profillerini arayan alıcılarla paylaşmaları karşılığında ödeme almaları anlamına gelir. Veriler asla tek bir merkezi veritabanında saklanmayacak, saldırılara açık olmayacak ve daha da önemlisi, asla kimseye ifşa edilmeyecek. Kullanıcılar, herhangi bir zamanda verilerini kimin kullandığı ve ne için kullandıkları konusunda tam kontrol ve bilgi elde edecek. Veri belirteciniz cüzdanınızda sizin gözetiminizde olacaktır. Nasıl bir NFT hesabınızda duruyorsa, verilerinizin de öyle olması gerekir. Paylaşmaya rıza gösterdiğiniz alıcılardan gelen tüm tamamlanmış ve direkt olarak size ödenecek ödüller.
Gizliliği koruyan teknoloji, reklamcılık endüstrisi için çığır açacaktır çünkü; daha önce analiz ve reklam algoritmaları tarafından hedeflemenin yasak olduğu veri kaynaklarının kullanılabilir hale gelebileceği anlamına gelir. Kredi kartı işlem geçmişi, sağlık ve fitness verileri, çevrimiçi müzik ve eğlence akışı alışkanlıklarının tümü, işletmelerin daha başarılı reklamlar yapmasına yardımcı olan kişiselleştirme katmanları ekleyebilir. Bir kullanıcı olarak, bu ekstra veri katmanını eklemeyi seçmek aynı zamanda veri simgenizin değerini artırabilir ve size daha fazla gelir ve ödül getirebilir.
Herkes için bir kazanç gibi duyuluyor, sizce de öyle değil mi?
Bu projenin aşağıdaki potansiyellere sahip olduğu şüphesizdir:
· İnternet Kullanıcıları: Hedefli reklamlara izin vermeleri karşılığında verilerini paylaşmaları için ödüllendirilecekler
· İşletmeler: İyileştirilmiş hedef kitle verileri doğru reklamcılığı daha etkili ve daha ucuz hale getirecek
· İnternet Ağı: Daha doğru verilere dayalı olarak alakalı hedef reklamları gördükleri için kullanıcıları ödüllendirilebilecek
Vaadedilmiş topraklar gerçek!
Oasis Protocol’de, muhteşem topluluğumuz şimdiden başarılı veri tokenleştirme projeleri geliştiriyor:
· Nebula Genomics, insan genomik verilerini tokenize etti. Bu proje, araştırmacıların verileri özel olarak analiz etmeleri ve yalnızca ilgili olanı satın almaları için yeni bir pazar oluşturdu.
· TheMusicFund, küçük sanatçıları desteklemek amacıyla potansiyel gelir üzerinden bir ön kredi oluşturmak amacıyla sanatçının gelecekteki Spotify kazancını tokenleştirdi.
Veri tokenleştirme potansiyelini gösteren bir çok farklı örnek olay hikayesi bulabiliriz.
Genel olarak, heyecan verici ve çok önemli olan; geniş kapsamlı ve değişken sonuçları olan en büyük kullanım örnekleri toplum tarafından henüz fark edilmedi.
Oğasis Ağı’ nı kullanarak daha iyi bir dünya yaratmak için kullanabileceğimiz örnek olaylarınız var ise, bize ulaşabilirsiniz.
Oasis Ağı’nın tam potansiyeline ulaşmasına yardımcı olan şirketlere ciddi hibe desteklerimiz mevcut.
Oasis ekibiyle sosyal medya kanallarımızdan herhangi biri aracılığıyla iletişim kurabilirsiniz:
· Genel Telegram kanalı ( herkese açık topluluk tartışmaları için)
· Telegram Duyuru kanalı (Oasis Foundation’dan tek yönlü güncellemeler için)
· Discord
· Youtube
Referanslar
[1] “Digital ad spend grew 12% in 2020 despite hit from pandemic “, CNBC, 7 April 2021: https://www.cnbc.com/2021/04/07/digital-ad-spend-grew-12percent-in-2020-despite-hit-from-pandemic.html
[2] “Data Never Sleeps 8.0”, DOMO, 2020, https://www.domo.com/learn/infographic/data-never-sleeps-8
[3] “How Much Data Is Created Every Day? (2021 Statistics)”, 16Best.net, 2021, https://www.16best.net/how-much-data-is-created/
[4] “How much data is generated each day?”. World Economic Forum, 2019, https://www.weforum.org/agenda/2019/04/how-much-data-is-generated-each-day-cf4bddf29f/
[5] “IAB: Digital ad revenue rose 12% in 2020 amid rebound from pandemic”, Marketing Dive. 2021, https://www.marketingdive.com/news/iab-digital-ad-revenue-rose-12-in-2020-amid-rebound-from-pandemic/598019/